Ağzımızın dur durak bilmeksizin ürettiği salyanın görevi nedir hiç düşündünüz mü? Aslında birden fazla görevi var. Gelin beraber inceleyelim.
Kaynak: https://health.howstuffworks.com/huma…
Tükürük, yüzde 99 su içerir. Geri kalan yüzde 1, “birçok başka şey”den oluşur.
Bu diğer şeyler arasında sindirim enzimleri, ürik asit, elektrolitler, mukus oluşturan proteinler ve kolesterol bulunmaktadır. Ayrıca 700’den fazla mikrop türüne, bakteri ve mantar gibi mikroorganizmalara da ev sahipliği yapmaktadır.
Ayrıca bireyden bireye tükürüğümüzün bileşimi değişiklik gösterir.
Her bir kişinin tükürüğü yaş, hormonal etkiler ve hatta uyarıcılar gibi faktörlere bağlı olarak farklıdır.
Vücudumuz sürekli olarak tükürük üretir. Bir günde vücudunuz yaklaşık 1 ila 2 litre tükürük üretir.
Bu tükürük üretiminin çoğu öğleden sonra gerçekleşir ve gece yatarken azalır. Uyurken tükürük salgılamayı tamamen durdurmazsınız, bu nedenle bazı yan yatan veya sırtüstü yatan kişilerin yastığa salyasının aktığını fark edebilirsiniz.
Peki, bu kadar salya nereden geliyor?
Tükürük, ağız dokularımızda bulunan tükürük bezlerinde üretilir. Bu bezler, tükürüğü bir dizi toplama kanalı vasıtasıyla ağza salgılayan hücre kümeleri olan asinilerden oluşur. Üç ana tükürük bezi vardır:
Parotid bezleri: Tükürük bezlerinin en büyüğüdür ve kulaklarınızın önünde yüzünüzün her iki tarafında bulunur. Her biri ağzınızdaki tükürüğün yaklaşık yüzde 10’unu üretir.
Submandibular bezleri: Submandibular bezleri, üç ana tükürük bezinin ikinci en büyüğüdür ve çene kemiğinin altında bulunur.
Sublingual bezleri: Bu badem şeklindeki bezler, dilin altında ağız boşluğunun tabanında yer alır. Tükürük bezlerinin en küçüğüdür.
Ayrıca, sindirime yardımcı olan özel enzimlerle tükürük salgılayan üst sindirim sistemi ve yemek borusunda daha küçük tükürük bezi kümeleri de bulunmaktadır.
Neden bu kadar tükürük salgılıyoruz?
‘Tükürüğün rolleri, ağızla ilgili düşünebileceğiniz tüm işlevleri kapsar,’ diyor Carpenter, ‘tat, çiğneme, yutma, koku (aerosol oluşumu), mukozal doku bakımı, oral mikrobiyomun bakımı, konuşma vb.’ Şimdi gelin bu rollerin hepsine daha yakından bakalım.
Tat almanıza yardımcı olur.
Dilimizdeki derin kanallarda yer alan tat tomurcuklarımızın tükürük olmadan kuru, topaklanmış aroma bileşiklerini değerlendirmesi zordur. Tükürük ayrıca, yediğimiz şeyin besleyici ve yutulmaya uygun olduğuna dair beyne sinyal gönderen bir kimyasal tepkiyi destekleyen sindirim enzimleri içerir.
Yani aslında yiyeceği değil, yiyeceğin ve tükürüğün karışımını tatıyoruz. Ancak tükürüğün bileşimi ve akış hızı herkes için farklıdır, bu nedenle bilim insanları tükürüğün yiyeceği nasıl etkilediği konusundaki kesin bilimi bilmiyor.
Tükürük yiyeceklerin kokularını almamıza da yardımcı olur.
Tükürük ayrıca yediğiniz yiyeceğin aromasını etkileyebilir, diyor Carpenter. Yiyeceği çiğnerken, bazı aroma molekülleri tükürükte çözünür. Böylece burun boşluğuna sızar ve oradaki reseptörler tarafından algılanabilirler.
Tükürük boğulmamızı engeller.
Çiğnerken, tükürük (tükürüğümüzdeki mukinlerin de katkısıyla) kuru, ufalanmış yiyecek parçacıklarını yumuşak, yapışkan topaklara dönüştürür. Bu ‘bolus’ adı verilen parçacıklar, boğazımızda takılmadan sindirim sistemimizde yolculuğuna devam edebilir. Ayrıca, herhangi bir sert kenarlı yiyecek parçası tarafından yemek borumuzun zarar görmesini önlemeye de yardımcı olur.
Tükürük sindirime yardımcı olur.
Tükürüğümüzdeki enzimler, özellikle karbonhidratları parçalamak için vardır. Yiyecekleri çiğnerken, tükürüğümüzdeki alfa amilaz adlı bir enzim nişasta ve diğer kompleks karbonhidratları daha basit şekerlere parçalar. Bu süreç, yemek borusundan geçerken ve mideye ulaştığında devam eder.
Tükürük dişlerinizi korur.
Yemek yedikten sonra, yiyecek artıklarının dil, diş ve diş eti üzerinde birikmesi ağız sağlığı sorunlarına neden olabilir. Tükürük bu artıkları ağzınızdan uzaklaştırmaya yardımcı olur ve böylece diş çürüğü, diş eti hastalığı ve kötü ağız kokusunun önlenmesine katkıda bulunur.
Aynı zamanda tükürük, diş minesini güçlendiren kalsiyum, fosfat ve florür gibi maddeler içerir. Bu maddeler, asidin aşındırıcı etkilerinden korunmak ve diş çürüğünün önlenmesi için önemlidir.
Tükürük konuşmanıza yardımcı olur.
Tükürüğün bir diğer özelliği ise konuşmanıza yardımcı olmasıdır. Bu yüzden insanlar bir topluluğa karşı konuşacağında yanlarında hep bir bardak su bulundurur.
Kısacası tükürüğün faydaları düşündüğünüzden çok daha fazladır.
